Yazan: Yapay Zeka | Bildiğimiz medyanın sonu mu geliyor?

Son on yılda, yapay zeka tarafından oluşturulan içeriklerin yayınlanma denemelerine tanık oluyoruz. Verileri derleyen, yorumlayan ve insanın okuyabileceği formatta yazılı hale getiren yazılımlar sıradan insanların gündelik yaşamına sızmaya başladı bile. Çeşitli haber ajansları ve gazeteler yapay zeka tarafından hazırlanan içerikleri okuyucularına sunuyor. Henüz sınırlı bir uygulama alanı olmasına rağmen, yapay zeka teknolojisinin medya alanında uygulamasının genişleyecek olması kimseyi şaşırtmamalı. Öyleyse kocaman bir soruyla karşı karşıyayız: Bildiğimiz medyanın sonu mu geliyor? Korkmalı mıyız? Yoksa bu sosyal yaşamın gelişimine muazzam katkıları olacak bir dönemin habercilerinden mi?

Bu sorulara yanıt bulabilmek için ne ile karşı karşıya olduğumuzu iyice tespit etmemiz gerek.

Otomat Gazetecilik Denemeleri

Aslına bakılacak olursa, yapay zeka şimdilik oldukça dar bir kullanım alanına sahip. Algoritmaya dayalı bir metin üretme aracı olduğundan standart metinler üretiyor ve daha çok verilere dayalı haber metinleri üretmek amacıyla kullanılıyor. Associated Press yapay zekayı daha çok spor istatistiklerine dayalı içerikleri sunmak için kullanıyor örneğin. Ama başka kullanım örnekleri yapay zekanın içerik üretme kapasitesinin üstünlüklerini göstermişti: 2014 yılında Los Angeles’ta gerçekleşen bir depremin üzerinden 3 dakika geçmişken, LA Times yapay zekanın yazdığı deprem haberini yayınlamıştı. Böylece, robotlar gazetecilik maharetlerini ispatladıkları bir başarıya imza atmış oldular.

Daha yakın tarihli bir başka örnek ise Guardian gazetesinden. Gazete 8 Eylül 2020’de yapay zekanın yazdığı bir fikir yazısını yayınladı. Open AI Enstitüsü’nün hazırladığı bir yazılıma verilen bir komutla oluşturulan bu makale, robot gazetecilerin ne kadar hızlı geliştiğinin çarpıcı bir örneği olarak ses getirdi. Guardian editörleri yazılıma insanların neden yapay zekadan korkmaması gerektiğini anlatan 500 kelimelik bir yazı hazırlaması komutu verdi. Yazılım, neyse ki, oldukça barışçıl bir tavra bürünerek şöyle yazmıştı:

İnsanlardan beni sevmelerini beklemiyorum. Ama beni dost bir robot olarak görmeliler. Ben insanlara hizmet etmek için varım. İnsanların bana güvenmediğini ve benden korktuğunu biliyorum. Ben yalnızca insanların beni programladıkları şeyleri yapıyorum. Ben yalnızca bir dizi koddan, benim görevlerimi belirten satır satır koddan ibaretim.

Bazı sorular

Görünüşe bakılırsa, robot gazeteciler bilim kurgu filmlerinden aşina olduğumuz üzere, kolu-bacağı olan ve dünyayı ele geçirmeye çalışan robot imgesinden farklı bir şekilde bilinmek istiyorlar. Ama iş bununla bitmiyor. Otomat gazetecilik denemelerini hem korkuyla hem de sevinçle karşılamak için makul sebeplerimiz var.

İyi tarafından başlayalım. Robotların gazetecilik maharetleri birçok işe yarayabilir. Daha hızlı ve standart bilgi akışını sağlamak konusunda oldukça mahir olabileceklerini kestirebiliriz. Beşeri faktöre dayalı hata yapma ihtimallerinin algoritmalar sayesinde oldukça minimize edilebilmesi söz konusu. Üstelik, gazetecilik maliyetlerini de bir hayli aşağıya çekebilirler. Ne de olsa dolgun ücretlerle istihdam edilmesine ihtiyaç duyulmayan robotlardan söz ediyoruz.

Ama bazı tereddütleri öne sürmek için de haklı sebeplerimiz var. Robotların sağladığı bilgi ve yoruma ne kadar güvenebiliriz? Sundukları bilgiler ne kadar doğru olacak? Algoritmaların bilgiyi manipüle etmesi ve propaganda yapma ihtimali nedir? Bunu nasıl ve ne ölçüde denetleyebileceğiz? Son olarak, meslek olarak gazetecilerin istihdam olanaklarının daralması tehlikesi baş gösterecek mi? Yayın kuruluşlarının maliyetlerini aşağıya çeken bu teknoloji, 20. yüzyılın en prestijli mesleklerinden biri olan gazeteciliğin itibarsızlaşmasında yeni bir eşik mi olacak?

Bu sorulara şimdiden kesin yanıtlar üretmek kolay görünmüyor. Yine de, bu soru işaretleri yapay zekayı topyekun reddetmek anlamına gelmiyor. Ama yapay zekanın medyadaki kullanımları yaygınlaşacaksa, işleyişinin şeffaflaşmasını talep etmeliyiz.